واسنجی چند هدفه مدل هیدرولوژیکی مفهومی مبتنی بر هیدروگراف واحد لحظه ای ژئومورفلوژیکی (مطالعه موردی: زیر حوضه قره سو)

Authors

  • مرتضی فرهمند راد کارشناس ارشد عمران_مهندسی آب - دانشکده عمران و نقشه برداری، دانشگاه تحصیلات تکمیلی صنعتی و فناوری پیشرفته کرمان
Abstract:

سابقه و هدف: یکی از راه‌های پیش‌بینی و برآورد مقدار رواناب حاصل از بارش نزولات جوی استفاده از مدل‌های هیدرولوژیکی است. واسنجی پارامترهای مؤثر در مدل‌های هیدرولوژیکی یکی از گام‌های اساسی در استفاده از این مدل‌ها می‌باشد. در این میان بهینه‌سازی چند هدفه یکی از موضوعات مهم و کاربردی می‌باشد. هدف این‌گونه بهینه‌سازی‌ها تعیین مقادیر پارامترهای مدل برای یافتن بهترین راه‌حل ممکن و دستیابی به اهداف مختلف است. مواد و روش‌ها: در این پژوهش مدل بارش – رواناب مفهومی MILC توسط الگوریتم چند هدفه AMALGAM، مورد واسنجی خودکار قرار گرفت. این مدل از مفهوم مدل رواناب سطحی SCS برای محاسبه بارش مازاد و از مفهوم هیدرو گراف واحد لحظه‌ای ژئومورفولوژیکی نیز برای روند یابی این بارش مازاد در سطح حوضه استفاده می‌کند. در این مطالعه برای واسنجی و همچنین ارزیابی مدل از 4 تابع هدف ناش – ساتکلیف (NSE) برای جریان‌های اوج، TRMSE برای جریان‌های کم، ROCE برای جریان متوسط و SFDCE برای شیب‌خط تداوم جریان استفاده شد. فرایند واسنجی توسط 4 تابع هدف مذکور صورت گرفت و خروجی‌های مدل که همان نقاط بهینه پارتو هستند موردبررسی قرار گرفتند و درنهایت از هر خروجی یک نقطه به‌عنوان نقطه بهینه میانگین انتخاب شد. در انتها این نقاط که شامل پارامترهای واسنجی شده مدل هستند در دوره صحت سنجی جهت مقایسه با مقادیر مشاهداتی مورداستفاده قرار گرفتند. نتایج: مقادیر به‌دست‌آمده در دوره‌ی صحت سنجی اعدادی بین 71/0 و 78/0 برای تابع NSE را نشان می‌دهد که با توجه به مقدار بهینه این توابع (=+1 NSE)، نتایج گویای عملکرد مناسب مدل در شبیه‌سازی جریان‌های اوج است. همچنین مقادیر به‌دست‌آمده برای توابع ROCE و به‌خصوص SFDCE که در دوره صحت‌سنجی اعدادی بین 72 و 129 به دست آمد؛(SFDCE=0 در حالت بهینه) حاکی از ضعف مدل MILC در شبیه‌سازی جریان‌های میانه است. نتیجه‌گیری: مقادیر به‌دست‌آمده برای تابع هدف TRMSE در دوره‌ صحت‌سنجی اعدادی بین 48/1 - 22/1 بود (TRMSE=0 در حالت بهینه) که این ارقام گویای شبیه‌سازی مناسب دبی‌های کم می‌باشد. بهره‌گیری از الگوریتم بهینه‌سازی چندهدفه برای فرایند واسنجی خودکار مدل بارش – رواناب به دلیل استفاده از چند تابع هدف گوناگون که هرکدام قسمتی از هیدرو گراف حوضه را مورد هدف قرار می‌دهند، باعث به چالش کشیدن مدل در شبیه‌سازی تمامی جریان‌های موجود در حوضه می‌شود که این موضوع اهمیت استفاده از الگوریتم‌های چندهدفه در واسنجی مدل‌های هیدرولوژیکی را نشان می‌دهد. همچنین انتخاب هوشمندانه چند تابع هدف در فرایند واسنجی مدل، نقش کلیدی در شناخت هرچه بیشتر مدل دارد که این امر با بهره‌گیری از الگوریتم‌های چندهدفه به‌جای تک هدفه برای فرایند واسنجی میسر می‌گردد.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

برآورد رواناب با استفاده از مدل هیدروگراف واحد لحظه ای ژئومورفولوژی (مطالعه موردی: حوضه دریان چای)

چکیده در سال­های اخیر مدل هیدروگراف واحد لحظه­ای ژئومورفولوژی جهت تخمین رواناب حوضه در نتیجه الگوهای مختلف رگبار مقبولیت گسترده­ای کسب کرده است. استفاده از خصوصیات ژئومورفولوژی معیار مناسبی جهت استخراج هیدروگراف و مدیریت حوضه­ها در حوضه­های فاقد ایستگاه هیدرومتری است. در این پژوهش با استفاده از خصوصیات مورفومتری حوضه آبریز دریان­چای مانند نسبت انشعاب و طول بلندترین آبراهه هیدروگراف واحد ژئومورف...

full text

توسعه مدل هیبرید بر اساس خصوصیات ژئومورفولوژی حوضه جهت استخراج هیدروگراف واحد لحظه¬ای (مطالعه موردی: حوضه¬های آذربایجان شرقی)

ارتباط بین پارامترهای هیدروگراف­های واحد مصنوعی و خصوصیات ژئومورفولوژی حوضه امکان گسترش استفاده از این مدل­ها در حوضه­های فاقد آمار را نیز فراهم می­کند. در مدل هیبرید ژئومورفولوژی ارائه شده در این بررسی، ضرایب ذخیره k1 و k2، بر اساس خصوصیات ژئومورفولوژی شش حوضه در آذربایجان شرقی مدل بندی شده­اند. با استفاده از مدل هیبرید ژئومورفولوژی بدست آمده می­توان رواناب را در حوضه­های فاقد آمار تخمین زد. م...

full text

واسنجی هیدروگراف واحد لحظه ای ژئومرفولوژی حوضه آبخیز لیقوان

با توجه به اهمیت هیدروگراف واحد در تعیین و پیش بینی سیلاب رودخانه و با توجه به گرایش صاحب نظران و کارشناسان مسائل آبی کشور در بهره گیری از این مدل در مطالعات آبی، تحقیقاتی در حوضه آبخیز لیقوان انجام گرفت تا قابلیت کارائی هیدروگرافهای واحد اعم از: تجربی (طبیعی)، مصنوعی و لحظه ای ژئومرفولوژی در ارزیابی های هیدرولوژیکی مورد بررسی قرار گیرد.حوضه آبخیز لیقوان با مساحت 19/76 کیلومتر مربع در جنوب غربی...

15 صفحه اول

توسعه مدل هیبرید بر اساس خصوصیات ژئومورفولوژی حوضه جهت استخراج هیدروگراف واحد لحظه¬ای (مطالعه موردی: حوضه¬های آذربایجان شرقی)

ارتباط بین پارامترهای هیدروگراف­های واحد مصنوعی و خصوصیات ژئومورفولوژی حوضه امکان گسترش استفاده از این مدل­ها در حوضه­های فاقد آمار را نیز فراهم می­کند. در مدل هیبرید ژئومورفولوژی ارائه شده در این بررسی، ضرایب ذخیره k1 و k2، بر اساس خصوصیات ژئومورفولوژی شش حوضه در آذربایجان شرقی مدل بندی شده­اند. با استفاده از مدل هیبرید ژئومورفولوژی بدست آمده می­توان رواناب را در حوضه­های فاقد آمار تخمین زد. م...

full text

مقایسه کارایی روش های مختلف تخمین پارامترهای مدل هیدروگراف واحد لحظه ای Nash در شبیه سازی سیلاب (مطالعه موردی: رودخانه‌های الندچای، قره چای، مهابادچای و زاب)

مدل مفهومی هیدروگراف واحد لحظه­ای Nashیکی از مدل­های کارآمد در شبیه­سازی فرآیندهای هیدرولوژیک نظیر پدیده بارش روان‏آب می­باشد. دو پارامتر مدل Nashشامل n و K می­باشند. روش­های مختلفی برای تخمین پارامترهای مذکور ارایه شده­اند. عدم دقت در تخمین پارامترهای ...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 25  issue 3

pages  161- 175

publication date 2018-08-23

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023